گیاهان دیوار سبز
جهت انتخاب گیاهان دیوار سبز باید به نکات مهمی‌توجه کرد. شرایط آب و هوایی و شرایط اقلیمی‌هر منطقه از جمله نکات مهمی‌است که می‌بایست مورد توجه قرار گیرد. گرما و خشکی هوا، آب و خاک نامناسب مثال‌هایی از این نوع می‌باشد. اما نکات زیر نیز به صورت عمومی‌در انتخاب گونههای مناسب مؤثر هستند و باید مد نظر قرار گیرد.موقعیت اقلیمی‌و اکولوژیک مانند نور، دما، عواملی همچون شدت نور، رطوبت محیط، حرارت، میزان و کیفیت آب جهت آبیاری، شدت وزش باد، ارتفاع محیط و غیره.
انتخاب گیاهان همیشه سبز
در اقلیم‌های سرد و خشک استفاده از گیاهان پوششی با تراکم بالا که نفوذ تابش خورشید را در بین برگها کاهش می‌دهد گزینه مناسبی برای انتخاب نمی‌باشند.
با مطالعه بر روی گونههای مختلف گیاهی به لحاظ بصری و زیبایی شناختی می‌بایست عواملی چون تنوع رنگی، غنای بویایی، فرم، خزان پذیری و غیره در زیبایی بصری دیوار سبز مورد توجه قرار گیرد.
انتخاب گیاهان بومی:
گیاهان بومی‌در برابر عواملی محیطی مانند تغییر ناگهانی دمای محیط، نوع خاک و مقدار آب مورد نیاز و غیره بسیار مقاومتر هستند. از جمله گیاهانی که جهت استفاده در دیوار سبز مناسب میباشند می‌توان به نمونه‌های زیر اشاره کرد:
کلماتس: این گیاه از خانواده آلاله سانان و رونده می‌باشد و به طور معمول روی داربست ، پرگولا و یا آربور در نزدیکی درب ورودی مجتمع رشد می‌کند. رشد کلماتیس تا سه متر هم می‌رسد که باعث چشم نواز شدن بی حد و حصر فضایی که در آن استفاده شده می‌شود. 6 نوع از این گیاه در ایران موجود می‌باشد که یکی از زیباترین آنها Ispahanica یا اصفهانی است. برگ‌های این گیاه پیچ، سه برگچه ای یا مرکب هستند. رشد و نگهداری از این گیاه در مناطق معتدل بسیار مطلوب است و نگهداری از این گیاه در جنوب و منطقه‌هایی با آب و هوای گرم توصیه نمی‌شود. کلماتیس مناطق سرد و مرطوب را می‌پسندد ، چرا که زادگاه این گیاه به شرق آسیا باز می‌گردد.
شیرخِشت : جنسی از گیاهان چوبدار از خانواده گل سرخ است. گیاه شیرخشت مناطق معتدل آسیا، اروپا و آفریقای شمالی است و تمرکز انواع آن در کوه‌های جنوب غربی چین و هیمالیا قرار دارد. شیرخشت گیاهی است پایا به ارتفاع ۳ تا ۸ متر. پوست آن خاکستری مایل به سیاه و گل صورتی در حاشیه سرخ رنگ دارد.
–Hedera یا پاپیتال: این گیاه دارای گونههای اصلاح شده زیادی است. می‌توان از این گیاه در مکان‌های مختلفی چون: پاکها، حیاط منازل و باغ‌های گیاه شناسی استفاده کرد، دارای ساقه ای رونده و بسیار صبور بوده و به سایه علاقه زیادی دارد.
-رازک: گیاهی دو پایه، علفی، چندساله و بالا رونده است. هومولوس شامل گونههای متعددی است ولی گونه لوپولوس از زمانهای گذشته در برخی نقاط جهان کشت می‌شده است. اخیراً در کشور ژاپن از گونه اسکاندس (با گونه جاپونیکوس هم نام می‌باشد) به منظور استفاده از الیافهای بلند آن در صنایع پارچه و کنف سازی استفاده می‌شود. از این رو این گیاه در سطوح وسیعی در ژاپن کشت می‌شود .
اگرچه ((واویلوف)) منشا رازک را نواحی مدیترانه گزارش کرده است، ولی این گیاه به طور وسیعی در مناطق معتدله نیمکره شمالی گسترش دارد و در اکثر کشورهای اروپایی به صورت خودرو می‌روید.
رازک به طور خودرو در جنگلهای غیر متراکم بید و در بین درختان نارون، زبان گنجشک، بلوط و در خاکهای مرطوب نقاط دیگر می‌روید. این گیاه تقریباً در تمام کشورهای اروپایی کشت می‌شود.
رازک دارای ساقه ای بالا رونده است که ارتفاع آن در انواع مختلف متفاوت و بین 5 تا 10 متر می‌باشد. ساقه این گیاه در جهت حرکت عقربه‌های ساعت (به سمت راست) حول قیم می‌پیچد.
رازک گیاهی دو پایه است. گلهای نر به صورت خوشه از کنار برگها روییده و به طرف پایین آویزان می‌شوند. گلهای ماده به شکل مخروطهای بیضی شکل و مجتمع میباشند. برای کشت همواره از گیاهان ماده استفاده می‌شود، زیرا گلهای نر کیفیت مطلوبی از نظر مقدار و نوع مواد موثره ندارند. هنگام کاشت و تکثیر رازک باید توجه داشت تا شعاع سه کیلومتری، انواع خودروی رازک وجود نداشته باشد. زیرا بر اثر انتقال دانه گرده آنها (به وسیله باد یا حشرات) بر روی گل گیاهان کشت شده، بذر تولید و از کیفیت گلها به طور بارزی کاسته می‌شود.
طول و ضخامت ریزوم در شرایط مختلف اقلیمی‌متفاوت می‌باشد . طول آن بین 20 تا 40 و قطر آن بین یک تا دو سانتی متر است. ریشه رازک بسیار سریع الرشد است و طول آن به سه تا پنج متر می‌رسد. از ریزوم انشعابهای متعددی خارج می‌گردد که به ریشه‌های تابستانی معروف بوده و کم و بیش سطحی میباشند. از ریزوم ساقه‌های زیرزمینی متعددی به نام ریشه رست (استلون) خارج می‌شود . ریشه رستها به صورت افقی قرار می‌گیرند و از رشد سریعی نیز برخوردارند . روی ریشه رست پس از هر 8 تا 10 بند (گره) یک ساقه به صورت قایم رشد می‌کند و گیاه جدیدی به وجود می‌آید.
–پیچ امین‌الدوله: نام علمی‌این گیاهLonicera caprifolium می‌باشد. گونه ای از گیاهان گلدار چندساله از جنس Lonicera و از تیره آقطیان است. این گیاه بومی‌بخش‌هایی از اروپا، شرق انگلستان جنوبی و شمال شرقی شمال امریکا است. این گیاه قوی، رونده و خزاندار است که تا 8 متر میتواند رشد کند. در اواسط تابستان نیز گلهای معطر کرم رنگی آمیخته با صورتی بر شاخه‌های این گیاه ظاهر می‌شود.
–موچسب زینتی: نام علمیParthenocissus tricuspidata می‌باشد که اگرچه یک پیچک نیست اما با نام‌های پیچک بوستون، پیچک ژاپنی و پیچک انگوری (به انگلیسی: Japanese creeper, Boston ivy, Grape ivy, Japanese ivy, and woodbine ) نیز شناخته می‌شود، گیاهی گلدار از خانواده انگوریان است که بومی‌شرق آسیا در کشورهای ژاپن، کره و شمال و شرق چین است.
این گونه در ایران به عنوان گیاه زینتی و موچسب دیوارها کاشته می‌شود و در پاییز برگ‌هایش رنگی شده و زیبایی خاصی به منازل می‌دهد. در نواحی معتدله و معتدله سرد و به ویژه در تهران بیشتر از سایر نقاط کاشته می‌شود.
این گیاه، درختچه‌ای برگریز، بالارونده، پیچان و چسبنده از گونه ویره است که میتواند با داشتن حامی‌مناسب تا ارتفاع ۳۰ متر یا بیشتر بلند شود و خود را با شاخه‌های کوچکی به سطح حامی‌اش می‌چسباند.
-Polygonum auberti یا بند واش گیاهی از گونههای علفی بوده و دارای 35 گونه علفی و بوته ای با بوته‌های یک ساله و چند ساله می‌باشد.
-Pyracantha شیرخشت را به خاطر حبه‌های سرخ درخشانش می‌کارند. شیرخشت انواع مختلف دارد: ازC.horizontalis که در حد پوشش سطح زمین است، تا C.lacteus (به ارتفاع ۳ تا ۴ متر) و درخت گونه C.pannosus. انواع شیرخشت‌ها در بهار گلهای کوچکی می‌دهند و همه آنها به خاطر خوشه‌های زیبای میوه‌های سرخِ آلبالوییِ آن که از پاییز تا زمستان بر بوته می‌درخشند، پرورش داده می‌شوند. این بوته‌ها، بسته به نوع و اقلیم، ۵ تا ۱۰ سال طول می‌کشد تا به بلوغ برسند و همه انواع آن با دوام بوده و از ابتدای زندگی گل می‌دهند. این درختچه‌های سخت، بسیار مفید و خوب هستند.
– پیچ گلیسین گونه ای گیاه بالا رونده از جنس Wisteria بومی‌چین می‌باشد. این گیاه در سال 1816 از چین به اروپا و شمال امریکا آورده شده است و به عنوان یکی از محبوب ترین درختان زینتی باغ و خانه‌های غرب تبدیل شده و از پرکاربردترین درختان در فضای سبز به شمار می‌رود.
در برخی از مناطق شرقی ایالات متحده ، پیچ گلیسین به عنوان گونه مهاجم معرفی شده است.پیچ گلیسین میتواند 20 تا 30 متر در طول رشد کند و بلند شود. دارای برگ‌های براق سبز رنگ به طول 10 تا 30 سانتی که هریک 9 تا 13 برگچه مستطیلی 2 تا 6 سانتی متری دارند.
گلهای آن سفید، بنفش، آبی به طول 15 تا 20 سانتی متر هستند که در بهار نمایان می‌شوند و معمولا در اواسط ماه فروردین به اوج خود میرسند. گلها قبل از گسترش شاخ و برگ در هر خوشه همزمان باز می‌شوند و عطری شبیه به انگور دارند.
میوه آن پهن، قهوه ای رنگ و مخملی شبیه غلاف حبوبات است و 5 تا 10 سانتی متر طول دارد و دانه‌های آن دیسک مانند و با ضخامت حدود 1 سانتی متر میباشند.
پیچ گلیسین درختچه ای مقاوم، خزان دار با طول عمر زیاد، بالا رونده چوبی، سریع الرشد (در شرایط محیطی مناسب سالی 3 متر رشد می کند.) برگ‌های آن متناوب و به فرم مرکب شانه ای فرد هستند.
گل آذین خوشه زیبایش سبب معروفیت این گیاه شده است. پس از گلدهی، بذرها در غلافهایی تشکیل می شوند. این غلافها (نیام) به رنگ سبز می باشند.
پیچ گلیسین گیاهی است که تقریبا به نور زیادی نیاز دارد و بایستی در مکان‌های آفتابگیر کاشته شود.
دفع آفات در گیاهان دیوار سبز:
دیوارهای سبز می‌توانند امکان زندگی برای انواع موجودات زنده، همچـون: پرنـدگان، خزنـدگان و ریز موجودات را فراهم کنند. در واقع، بستر خاکی و پوشش گیاهی، زیستگاه مناسبی برای موجودات زنده محـسوب مـی شـود و حضورشان کارکردهای گوناگونی دارد. در چنین شرایطی، جدای از زیبایی‌های بصری این موجودات زنده می توانند از حشرات موذی تغذیه کنند که نمونه آشنای آن، حضور مارمولک در موچسبهای دیواری است که با شکار حشرات، تا حدود زیادی باعث تاثیر در کم شدن جمعیت این موجودات مزاحم می‌شوند.
استفاده از ظرفیت نمای ساختمانها و بامها و دیوارهای سبز برای ایجاد فضای سبز شهری، همگام با جامعه جهانی همواره باید مورد توجه کارشناسان و دست اندرکاران و اهل فن قرار داشته باشد.
با توجه به محدودیت منابع موجود برای توسعه فضای سبز شهری می‌توان با فرهنگ سازی و ایجاد انگیزه و انجام اقدامات تشویقی در جلب مشارکت شهروندان در ایجـاد و توسـعه فضـای سـبز نماها و فضـاهای بلا استفاده ساختمانها در کلان شهرها کوشش نمود.
