گیاهان دیوار سبز

جهت انتخاب گیاهان دیوار سبز باید به نکات مهمی توجه کرد. شرایط آب و هوایی و شرایط اقلیمی هر منطقه از جمله نکات مهمی است که می بایست مورد توجه قرار گیرد. گرما و خشکی هوا، آب و خاک نامناسب مثال هایی از این نوع می باشد. اما نکات زیر نیز به صورت عمومی در انتخاب گونه‌ های مناسب مؤثر هستند و باید مد نظر قرار گیرد.موقعیت اقلیمی و اکولوژیک مانند نور، دما، عواملی همچون شدت نور، رطوبت محیط، حرارت، میزان و کیفیت آب جهت آبیاری، شدت وزش باد، ارتفاع محیط و غیره.

انتخاب گیاهان همیشه سبز

در اقلیم های سرد و خشک استفاده از گیاهان پوششی با تراکم بالا که نفوذ تابش خورشید را در بین برگها کاهش می دهد گزینه مناسبی برای انتخاب نمی باشند.

با مطالعه بر روی گونه های مختلف گیاهی به لحاظ بصری و زیبایی شناختی می بایست عواملی چون تنوع رنگی، غنای بویایی، فرم، خزان پذیری و غیره در زیبایی بصری دیوار سبز مورد توجه قرار گیرد.

انتخاب گیاهان بومی:

گیاهان بومی در برابر عواملی محیطی مانند تغییر ناگهانی دمای محیط، نوع خاک و مقدار آب مورد نیاز و  غیره بسیار مقاومتر هستند. از جمله گیاهانی که جهت استفاده در دیوار سبز مناسب می باشند می توان به نمونه های زیر اشاره کرد:

کلماتس: این گیاه از خانواده آلاله سانان و رونده می باشد و به طور معمول روی داربست ، پرگولا  و یا آربور در نزدیکی درب ورودی مجتمع رشد می کند. رشد کلماتیس تا سه متر هم می رسد که باعث چشم نواز شدن بی حد و حصر فضایی که در آن استفاده شده می شود. 6 نوع از این گیاه در ایران موجود می باشد که یکی از زیباترین آن ها Ispahanica یا اصفهانی است. برگ های این گیاه پیچ، سه برگچه ای یا مرکب هستند. رشد و نگهداری از این گیاه در مناطق معتدل بسیار مطلوب است و نگهداری از این گیاه در جنوب و منطقه هایی با آب و هوای گرم توصیه نمی شود. کلماتیس مناطق سرد و مرطوب را می پسندد ، چرا که زادگاه این گیاه به شرق آسیا باز می گردد.

شیرخِشت : جنسی از گیاهان چوبدار از خانواده گل سرخ است. گیاه شیرخشت مناطق معتدل آسیا، اروپا و آفریقای شمالی است و تمرکز انواع آن در کوه‌های جنوب غربی چین و هیمالیا قرار دارد. شیرخشت گیاهی است پایا به ارتفاع ۳ تا ۸ متر. پوست آن خاکستری مایل به سیاه و گل صورتی در حاشیه سرخ رنگ دارد.

–Hedera یا پاپیتال: این گیاه دارای گونه های اصلاح شده زیادی است. می توان از این گیاه در مکان های مختلفی چون: پاکها، حیاط منازل و باغ های گیاه شناسی استفاده کرد، دارای ساقه ای رونده و بسیار صبور بوده و به سایه علاقه زیادی دارد.

-رازک:  گیاهی دو پایه، علفی، چندساله و بالا رونده است.  هومولوس شامل گونه های متعددی است ولی گونه لوپولوس از زمانهای گذشته در برخی نقاط جهان کشت می شده است. اخیراً در کشور ژاپن از گونه اسکاندس (با گونه جاپونیکوس هم نام می باشد) به منظور استفاده از الیافهای بلند آن در صنایع پارچه و کنف سازی استفاده می شود. از این رو این گیاه در سطوح وسیعی در ژاپن کشت می شود .

اگرچه ((واویلوف)) منشا رازک را نواحی مدیترانه گزارش کرده است، ولی این گیاه به طور وسیعی در مناطق معتدله نیمکره شمالی گسترش دارد و در اکثر کشورهای اروپایی به صورت خودرو می روید.

رازک به طور خودرو در جنگلهای غیر متراکم بید و در بین درختان نارون، زبان گنجشک، بلوط و در خاکهای مرطوب نقاط دیگر می روید. این گیاه تقریباً در تمام کشورهای اروپایی کشت می شود.

رازک دارای ساقه ای بالا رونده است که ارتفاع آن در انواع مختلف متفاوت و بین 5 تا 10 متر می باشد. ساقه این گیاه در جهت حرکت عقربه های ساعت (به سمت راست) حول قیم می پیچد.

رازک گیاهی دو پایه است. گلهای نر به صورت خوشه از کنار برگها روییده و به طرف پایین آویزان می شوند. گلهای ماده به شکل مخروطهای بیضی شکل و مجتمع می باشند. برای کشت همواره از گیاهان ماده استفاده می شود، زیرا گلهای نر کیفیت مطلوبی از نظر مقدار و نوع مواد موثره ندارند. هنگام کاشت و تکثیر رازک باید توجه داشت تا شعاع سه کیلومتری، انواع خودروی رازک وجود نداشته باشد. زیرا بر اثر انتقال دانه گرده آنها (به وسیله باد یا حشرات) بر روی گل گیاهان کشت شده، بذر تولید و از کیفیت گلها به طور بارزی کاسته می شود.

طول و ضخامت ریزوم  در شرایط مختلف اقلیمی متفاوت می باشد . طول آن بین 20 تا 40 و قطر آن بین یک تا دو سانتی متر است. ریشه رازک بسیار سریع الرشد است و طول آن به سه تا پنج متر می رسد. از ریزوم انشعابهای متعددی خارج می گردد که به ریشه های تابستانی معروف بوده و کم و بیش سطحی می­باشند. از ریزوم ساقه های زیرزمینی متعددی به نام ریشه رست (استلون) خارج می شود . ریشه رستها به صورت افقی قرار می گیرند و از رشد سریعی نیز برخوردارند . روی ریشه رست پس از هر 8 تا 10 بند (گره) یک ساقه به صورت قایم رشد می کند و گیاه جدیدی به وجود می آید.

–پیچ امین‌الدوله: نام علمی این گیاهLonicera caprifolium می باشد. گونه ای از گیاهان گلدار چندساله از جنس Lonicera و از تیره آقطیان است. این گیاه بومی بخش هایی از اروپا، شرق انگلستان جنوبی و شمال شرقی شمال امریکا است. این گیاه قوی، رونده و خزاندار است که تا 8 متر میتواند رشد کند. در اواسط تابستان نیز گل‌های معطر کرم رنگی آمیخته با صورتی بر شاخه های این گیاه ظاهر می شود.

–موچسب زینتی: نام علمی Parthenocissus tricuspidata می باشد که اگرچه یک پیچک نیست اما با نام‌های پیچک بوستون، پیچک ژاپنی و پیچک انگوری (به انگلیسی: Japanese creeper, Boston ivy, Grape ivy, Japanese ivy, and woodbine ) نیز شناخته می‌شود، گیاهی گلدار از خانواده انگوریان است که بومی شرق آسیا در کشورهای ژاپن، کره و شمال و شرق چین است.

این گونه در ایران به عنوان گیاه زینتی و موچسب دیوارها کاشته می‌شود و در پاییز برگ‌هایش رنگی شده و زیبایی خاصی به منازل می‌دهد. در نواحی معتدله و معتدله سرد و به ویژه در تهران بیشتر از سایر نقاط کاشته می‌شود.

این گیاه، درختچه‌ای برگریز، بالارونده، پیچان و چسبنده از گونه ویره است که می‌تواند با داشتن حامی مناسب تا ارتفاع ۳۰ متر یا بیشتر بلند شود و خود را با شاخه‌های کوچکی به سطح حامی‌اش می‌چسباند.

-Polygonum auberti یا بند واش گیاهی از گونه های علفی بوده و دارای 35 گونه علفی و بوته ای با بوته های یک ساله و چند ساله می باشد.

-Pyracantha شیرخشت را به خاطر حبه های سرخ درخشانش می کارند. شیرخشت انواع مختلف دارد: ازC.horizontalis که در حد پوشش سطح زمین است، تا C.lacteus (به ارتفاع ۳ تا ۴ متر) و درخت گونه C.pannosus. انواع شیرخشت ها در بهار گلهای کوچکی می دهند و همه آنها به خاطر خوشه های زیبای میوه های سرخِ آلبالوییِ آن که از پاییز تا زمستان بر بوته می درخشند، پرورش داده می شوند. این بوته ها، بسته به نوع و اقلیم، ۵ تا ۱۰ سال طول می کشد تا به بلوغ برسند و همه انواع آن با دوام بوده و از ابتدای زندگی گل می دهند. این درختچه های سخت، بسیار مفید و خوب هستند.

– پیچ گلیسین گونه ای گیاه بالا رونده از جنس Wisteria بومی چین می باشد. این گیاه در سال 1816 از چین به اروپا و شمال امریکا آورده شده است و به عنوان یکی از محبوب ترین درختان زینتی باغ و خانه های غرب تبدیل شده و از پرکاربردترین درختان در فضای سبز به شمار می رود.

در برخی از مناطق شرقی ایالات متحده ، پیچ گلیسین به عنوان گونه مهاجم معرفی شده است.پیچ گلیسین می تواند 20 تا 30 متر در طول رشد کند و بلند شود. دارای برگ های براق سبز رنگ به طول 10 تا 30 سانتی که هریک 9 تا 13 برگچه مستطیلی 2 تا 6 سانتی متری دارند.

گل های آن سفید، بنفش، آبی به طول 15 تا 20 سانتی متر هستند که در بهار نمایان می شوند و معمولا در اواسط ماه فروردین به اوج خود میرسند. گل ها قبل از گسترش شاخ و برگ در هر خوشه همزمان باز می شوند و عطری شبیه به انگور دارند.

میوه آن پهن، قهوه ای رنگ و مخملی شبیه غلاف حبوبات است و 5 تا 10 سانتی متر طول دارد و دانه های آن دیسک مانند و با ضخامت حدود 1 سانتی متر میباشند.

پیچ گلیسین درختچه ای مقاوم، خزان دار با طول عمر زياد، بالا رونده چوبي، سريع الرشد (در شرايط محيطي مناسب سالي 3 متر رشد مي کند.) برگ هاي آن متناوب و به فرم مرکب شانه اي فرد هستند.

گل آذين خوشه زيبايش سبب معروفيت اين گياه شده است. پس از گلدهي، بذرها در غلافهايي تشکيل مي شوند. اين غلافها (نيام) به رنگ سبز مي باشند.

پیچ گلیسین گياهي است که تقريبا به نور زيادي نياز دارد و بايستي در مکان هاي آفتابگير کاشته شود.

دفع آفات در گیاهان دیوار سبز:

دیوارهای سبز می توانند امکان  زندگي برای انواع موجودات زنده، همچـون: پرنـدگان، خزنـدگان و ريز موجودات را فراهم كنند. در واقع، بستر خاكي و پوشش گياهي، زيستگاه مناسبی برای موجودات زنده محـسوب مـي شـود و حضورشان كاركردهاي گوناگوني دارد. در چنین شرايطی، جدای از زیبایی های بصری اين موجودات زنده مي توانند از حشرات موذي تغذيه كنند كه نمونه آشناي آن، حضور مارمولك در موچسبهاي ديواري است كه با شكار حشرات، تا حدود زیادی باعث تاثیر در کم شدن جمعیت این موجودات مزاحم می شوند.

استفاده از ظرفيت نماي ساختمان ها و بامها و دیوارهای سبز براي ايجاد فضاي سبز شهری، همگام با جامعه جهاني همواره باید مورد توجه کارشناسان و دست اندرکاران و اهل فن قرار داشته باشد.

با توجه به محدوديت منابع موجود براي توسعه فضاي سبز شهری می توان با فرهنگ سازی و ایجاد انگیزه و انجام اقدامات تشويقي در جلب مشاركت شهروندان در ايجـاد و توسـعه فضـاي سـبز نماها و فضـاهای بلا استفاده ساختمانها در کلان شهرها کوشش نمود.

دیدن نمونه کارهای زیبای طراحی و اجرای روف گاردن