انسان همواره با استفاده از ابزار در كار خود به روی بخشهای مختلف طبیعت تأثیر گذاشته و به طور مرتب و مستمر آن را از نو ساخته است . به مرور با فراگیری علوم و استفاده از آن موفق شد با اكتشافات تازه و اختراعات متنوع در زمینه های مختلف اقدام به ایجاد بناها و ساختار های مختلف، طبیعت را در خدمت اراده خود درآورد. از این نظر معماری جزو اولین دستاورد های علمی بشر بوده است که رابطه آن با طبیعت از زمان پیدایش معماری که همان دوره غارنشینی می باشد وجود داشته است. از هنگام سکونت انسان اولیه در کوه و جنگل ، طبیعت از عوامل تعیین کننده در انتخاب محل زندگی ، شغل و حتی وسعت خانه و زندگی او بوده است.
ایده معماری و اختراع آن و بسط و گسترش آن به نخستین گروه از انسان هایی برمی گردد که در مکان مشخصی اقامت کرده و نخستین اجتماعات بشری را تشکیل دادند. به مرور انسانها با استفاده از قوه تخیل و بهره گیری از ذوق و سلیقه اقدام به ایجاد تسهیلاتی در جهت رفاه حال خود کردند. ساخت خانه ها برای تامین امنیت خود و نزدیکانشان، ساخت راه ها و پلها برای سهولت در رفت و آمدها و غیره و البته ایجاد باغها و باغ عروس نیز یکی از این ابداعات بود. ابتدا هدف از ایجاد باغ بهره گیری از مواهب طبیعی و ایجاد محیطی آرامش بخش در فضایی کاملاً طبیعی و بکر بود اما با گذشت زمان، انسان با به کارگیری خلاقیت های هنری و دستکاری و تغییر محیط، سعی در ایجاد باغ و بوستان های زیبا، با شکوه با فضایی دلنشین داشته است.
باغ یا بوستان فضایی محصور است که در آن انسان با استفاده از قوه تخیل و خلاقیت خود طبیعت را به شکلی هدفمند و هنرمندانه بازسازی می کند. ایرانیان اولین سازندگان باغ و بوستان به معنای امروزی بودند. در باغ ایرانی باغها در فضایی مربع یا مستطیل شکل ساخته و فضای درونی توسط آبراه هایی به چهار قسمت مساوی تقسیم می شده است. در طول تاریخ اقوام بسیاری در ساخت باغ و بوستان از این سبک تقلید نموده اند و آثار آن تا به امروز نیز باقی است.
باغ ژاپنی نام سبکی خاص از باغ سازی است که در آن از عناصر موجود در طبیعت به نحو شگرفی استفاده می شود. معمولاً در ترکیب باغ های ژاپنی استفاده از المانهایی چون گلها و گیاهان رنگارنگ و همچنین ترکیب آن با عناصر دیگر مانند برکه های کم عمق حصارهای سنگی، نرده هایی از جنس بامبو، پلهای چوبی و یا سنگی بر فراز برکه ها و جزایر مصنوعی پر از گل و گیاه مرسوم است.
با توجه به این که کشور ژاپن به شکل جزیره می باشد، می تواند تاثیر پذیری بهتری نسبت به فرهنگهای دیگر مانند فرهنگ غرب داشته باشد.ژاپنی ها در طول تاریخ همواره از باغ در آشکار ساختن سیمای هنری خود به طور کامل و مؤثر استفاده کرده اند.
از قرن 8 تا 11 میلادی طبقه الیت جامعه ژاپن که طبقه اشرافی ژاپن محسوب می شد باغ هایی احداث کردند که در آنها جزایر، آبشارها و گیاهان طبیعی موجود بود و منظره ای فراتر از باغ را با نام “شاککای shakkai” یا “منظره فرعی” ترکیب کردند . بعدها دیدگاههای ساده”ذن بودیسم Zen Buddhism” در فاصله بین قرون 16 و 17 میلادی اقدام به کاهش مقیاس باغ ها کرده و با حذف گلها و گیاهان، درختان و درختچه های همیشه سبز که نشان از زیبایی ابدی داشتند را جایگزین آنها کردند.
طراحی باغهای ژاپنی مانند یک تابلوی نقاشی و در واقع کاری هنری محسوب می‌شود. این باغها که برای مراقبه و تمدد اعصاب ساخته می‌شوند، تجربه‌ای معنوی را رقم می‌زنند. فقط کافی است انسان کمی در یکی از این باغها قدم بزند تا چنین احساسی را در روح و روان خویش تجربه کند. هنرمندان در ساخت این نوع باغها به ترکیبی بی بدیل از زیبایی طبیعت و نبوغ و ذوق آدمی در جهت پرواز روح متعالی انسان دست یافته اند.
از نشانه های بارز این سبک طراحی می توان به عناصری چون سنگ، خزه، پل، استخرماهی، آبشار بامبو و فانوس سنگی، حصارها، دروازها و مسیرهای عبور و مرور اشاره کرد.
که در کنار ماسه ها نشانه کوه های بلند و صخرها است که نمادی از ماندگاریست.
سرسبزی و ماندگاری خزها در تمامی فصول سال در کنار پایداری و رطوبت ، زیبایی خاصی به محیط داده و کاشت آن در فضاهای سایه و نمناک به این زیبایی و ماندگاری می افزاید.
برکه و استخر ماهی نشانه دریا و دریاچه و ماهی نشانه آورنده زندگیست که یکی دیگر از عناصر مهم در باغهای ژاپنی است که به دوشکل بزرگ یا کوچک ساخته می شود.
6 . فانوس ژاپنی: فانوس ها از جنس سنگ ساخته می شوند و برای تامین روشنایی در کنار برکه ها و ساختمان های اصلی قرار می گیرند و باعث زیبایی باغ می شوند
از جمله گیاهان بومی که در طراحی باغ های ژاپنی استفاده می شوند و زیبایی بی نظیری را دارا می باشند می توان به گونه های زیر اشاره کرد.
کاج سیاه ژاپنی، کاج سرخ ژاپنی، آزالیاها و کاملیاها، گونه های متعدد بامبو سرخس ها و خزه ها، گیلاس های گلدار، سیب وحشی یا آلو، به ژاپنی، افرای ژاپنی و زنبق
انواع باغ های ژاپنی:
باغ تپه (باغ های بهشتی)
باغ چای
باغ های خشک
باغ تپه ها
ساخت این باغ ها متعلق به دوران هیان (Heian) بین قرن 9 الی 12 می باشد و صاحبان این باغ ها اشراف و ثروتمندان آن دوران بودند. این باغ ها مجموعه ای از چند ساختمان در مجاورت استخری بزرگ می باشد. امروزه تنها اطلاعات باقی مانده براساس نقاشی های به جای مانده و اسناد مکتوب از آن دوران می باشد. باغ های تپه ای از ترکیب عناصر طبیعی و دست ساز مانند پل و معبد ساخته شده اند.
یکی دیگر از انواع باغ تپه، باغ بهشت است. باغ بهشت در معابد بودا و برپایه اعتقادات جدید شکل گرفت. این باغ ها جهت نشان دادن سرزمینی پاک بر روی زمین ساخته شدند. هدف از طراحی و ایجاد این باغ ها خلق فضایی آرامش بخش و امید دهنده و پناهگاهی برای انسان خسته از زندگی روزمره بوده است. در این باغ ها فضایی در ایوان در نظر گرفته می شد تا افراد بتوانند ضمن استراحت از مناظر زیبای باغ لذت ببرند. گیاهان موجود در باغ به طور طبیعی رشد کرده و عناصری مانند فانوس سنگی، حوض سنگی و را ههای سنگی نیز در ساخت این نوع باغ مورد استفاده قرار می گرفت. طراحان باغ بهشت به آرامش و آسودگی توجه بسیاری داشتند.
باغ های خشک
باغ های خشک با الهام از طبیعت و تفکرات آیین ذن در ایجاد فضا ساخته شده است. در چیدمان و طراحی این باغها رستگاری، اعتماد به نفس، فداکاری و نظم و انضباط فلسفه ذن نمایش داده شده است. آبشار سنگی بخشی از اجزا سازنده این نوع باغ ها محسوب می شود.
باغ های سنگی یکی از انواع باغ های خشک بوده و تقریباً هیچگونه گل و گیاهی در آن موجود نمی باشد. این نوع باغ ها به گونه ای ساخته شده اند که فضای کیهانی را به نمایش می گذارد.
باغ های چای:
باغ های چای، فضاهای کوچکی بودند که به عنوان محلی برای توقف کوتاه و موقتی برای اجرای مراسم چای مورد استفاده قرار می گرفتند. در باغ های چای خانه های کوچک و ساده با نمایی هماهنگ با فضای طبیعی باغ ساخته می شدند. افراد پس از عبور از راهی سنگ فرش در چشمه های آب طبیعی دست ها را شسته و از درگاهی کوتاهی داخل فضایی ساده می شدند که اغلب به صورت چهارگوش و اندازه آن برای ایجاد احساس صمیمیت مناسب بود. فانوس سنگی، حوض آب کاسه ای شکل، ساقه بامبو که آب از میان آن جریان دارد، مسیر سنگ چین از اجزا تشکیل دهنده این نوع باغ ها هستند.
پس از آنکه سایر اقشار جامعه نیز مانند طبقه اشراف از مزایای باغ چای بهره مند شدند تغییراتی در باغ های چای به وجود آمد. این تغییرات سبب شد تا طرح های کوچکتر و طراحی های ساده تر با سلیقه های شخصی نیز مورد توجه قرار گرفته و در طراحی این نوع باغ ها مصالح و ایده های نو استفاده شود.
ارتباط بین باغ چینی و ژاپنی:
باغ های ژاپنی از نظر معنایی، مبانی فلسفی و نمادین، ریشه در فرهنگ چین باستان دارد اما در منابع موجود به باغ های ژاپنی معروف هستند که با گذشت زمان در فرهنگ ژاپن راه پیدا کرده و در آنجا بومی شده و به مرور توسعه یافته اند.
در بین این دو سبک تفاوت ها و شباهت های زیادی وجود دارد. به طورمثال: در طراحی چینی باغ را می توان از داخل باغ تماشا کرد اما در سبک ژاپنی باغ از داخل خانه دیده می شود.
وجود تپه و استخر در هر دو سبک نماینده نمادین کوهستان و رودخانه در طبیعت می باشند. در سبک چینی منظره ها واقعی ودر سبک ژاپنی منظره ها واقعی یا نمادین می باشند. مثلاً در باغ های ذن ژاپنی ماسه پهن شده تداعی امواج دریاست. در باغ های چینی گل ها به صورت طبیعی نگهداری می شوند در حالی که در روش ژاپنی درختان را به شکل کوه هرس و آرایش می کنند. در استفاده از سنگهای صخره ای هم دو دیدگاه متفاوت وجود دارد. در سبک چینی استفاده از سنگ در جایی از باغ صورت می گیرد که نیاز باشد. مثلاً به عنوان مواد اولیه در مسیرهای دسترسی و پیاده روها در حالی که در سبک ژاپنی عمدتاً به عنوان جزئی از باغ می باشد.
هر دو سبک ریشه در طبیعت دارند. برداشت مذهبی و معنوی از عناصر تشکیل دهنده طبیعت باعث شده است که آنها را به صورت نمادین در باغ سازی مورد توجه قرار دهند.
مبانی باغ های ژاپنی
۱. باغ های ژاپنی ریشه در برداشت مذهبی از طبیعت دارد و تمامی عناصر تشکیل دارای نقشی نمادین می باشد. این سبک را نباید سبک طبیعی باغ سازی دانست. در سبک طبیعی سعی می شود که باغ ساخته شده به دست انسان کارکردی شبیه یک باغ طبیعی را داشته باشد، در حالی که سبک ژاپنی برداشت معنوی و نمادین از طبیعت را در باغ سازی مد نظر قرار می دهند.
۲. هارمونی و هماهنگی در باغ سازی از ویژگی های برجسته باغ های ژاپنی است. هیچ یک از اجزا نباید به صورت مشخص و متفاوت از سایر اجزا باشند و تمامی اجزا موقعیت مکانی و ویژگی یکسانی در طراحی دارند.
۳. باغ ژاپنی تصویری زیبا و خیال گونه از طبیعت است. به عنوان مثال یک راه عبور کوتاه در درون باغ تداعی کننده جاده ای زیبا در دل طبیعت است.
۴. در باغ ژاپنی از یک تکه سنگ کوچک به عنوان نمادی از کوهستان و از یک جوی آب به عنوان نمادی از رودخانه استفاده می شود.
مشاوره تخصصی رایگان