انسان همواره با استفاده از ابزار در کار خود به روی بخشهای مختلف طبیعت تأثیر گذاشته و به طور مرتب و مستمر آن را از نو ساخته است . به مرور با فراگیری علوم و استفاده از آن موفق شد با اکتشافات تازه و اختراعات متنوع در زمینه‌های مختلف اقدام به ایجاد بناها و ساختار‌های مختلف، طبیعت را در خدمت اراده خود درآورد. از این نظر معماری جزو اولین دستاورد‌های علمی‌بشر بوده است که رابطه آن با طبیعت از زمان پیدایش معماری که همان دوره غارنشینی می‌باشد وجود داشته است. از هنگام سکونت انسان اولیه در کوه و جنگل ، طبیعت از عوامل تعیین کننده در انتخاب محل زندگی ، شغل و حتی وسعت خانه و زندگی او بوده است.
ایده معماری و اختراع آن و بسط و گسترش آن به نخستین گروه از انسان‌هایی برمی‌گردد که در مکان مشخصی اقامت کرده و نخستین اجتماعات بشری را تشکیل دادند. به مرور انسانها با استفاده از قوه تخیل و بهره گیری از ذوق و سلیقه اقدام به ایجاد تسهیلاتی در جهت رفاه حال خود کردند. ساخت خانه‌ها برای تامین امنیت خود و نزدیکانشان، ساخت راه‌ها و پلها برای سهولت در رفت و آمدها و غیره و البته ایجاد باغها و باغ عروس نیز یکی از این ابداعات بود. ابتدا هدف از ایجاد باغ بهره گیری از مواهب طبیعی و ایجاد محیطی آرامش بخش در فضایی کاملاً طبیعی و بکر بود اما با گذشت زمان، انسان با به کارگیری خلاقیت‌های هنری و دستکاری و تغییر محیط، سعی در ایجاد باغ و بوستان‌های زیبا، با شکوه با فضایی دلنشین داشته است.
باغ یا بوستان فضایی محصور است که در آن انسان با استفاده از قوه تخیل و خلاقیت خود طبیعت را به شکلی هدفمند و هنرمندانه بازسازی می‌کند. ایرانیان اولین سازندگان باغ و بوستان به معنای امروزی بودند. در باغ ایرانی باغها در فضایی مربع یا مستطیل شکل ساخته و فضای درونی توسط آبراه‌هایی به چهار قسمت مساوی تقسیم می‌شده است. در طول تاریخ اقوام بسیاری در ساخت باغ و بوستان از این سبک تقلید نموده اند و آثار آن تا به امروز نیز باقی است.
باغ ژاپنی نام سبکی خاص از باغ سازی است که در آن از عناصر موجود در طبیعت به نحو شگرفی استفاده می‌شود. معمولاً در ترکیب باغهای ژاپنی استفاده از المانهایی چون گلها و گیاهان رنگارنگ و همچنین ترکیب آن با عناصر دیگر مانند برکه‌های کم عمق حصارهای سنگی، نرده‌هایی از جنس بامبو، پلهای چوبی و یا سنگی بر فراز برکه‌ها و جزایر مصنوعی پر از گل و گیاه مرسوم است.
با توجه به این که کشور ژاپن به شکل جزیره می‌باشد، می‌تواند تاثیر پذیری بهتری نسبت به فرهنگهای دیگر مانند فرهنگ غرب داشته باشد.ژاپنی‌ها در طول تاریخ همواره از باغ در آشکار ساختن سیمای هنری خود به طور کامل و مؤثر استفاده کرده اند.
از قرن 8 تا 11 میلادی طبقه الیت جامعه ژاپن که طبقه اشرافی ژاپن محسوب می‌شد باغ‌هایی احداث کردند که در آنها جزایر، آبشارها و گیاهان طبیعی موجود بود و منظره ای فراتر از باغ را با نام “شاککای shakkai” یا “منظره فرعی” ترکیب کردند . بعدها دیدگاههای ساده”ذن بودیسم Zen Buddhism” در فاصله بین قرون 16 و 17 میلادی اقدام به کاهش مقیاس باغها کرده و با حذف گلها و گیاهان، درختان و درختچه‌های همیشه سبز که نشان از زیبایی ابدی داشتند را جایگزین آنها کردند.
طراحی باغهای ژاپنی مانند یک تابلوی نقاشی و در واقع کاری هنری محسوب می‌شود. این باغها که برای مراقبه و تمدد اعصاب ساخته می‌شوند، تجربه‌ای معنوی را رقم می‌زنند. فقط کافی است انسان کمی‌در یکی از این باغها قدم بزند تا چنین احساسی را در روح و روان خویش تجربه کند. هنرمندان در ساخت این نوع باغها به ترکیبی بی بدیل از زیبایی طبیعت و نبوغ و ذوق آدمی‌در جهت پرواز روح متعالی انسان دست یافته اند.
از نشانه‌های بارز این سبک طراحی می‌توان به عناصری چون سنگ، خزه، پل، استخرماهی، آبشار بامبو و فانوس سنگی، حصارها، دروازها و مسیرهای عبور و مرور اشاره کرد.
که در کنار ماسه‌ها نشانه کوه‌های بلند و صخرها است که نمادی از ماندگاریست.
سرسبزی و ماندگاری خزها در تمامی‌فصول سال در کنار پایداری و رطوبت ، زیبایی خاصی به محیط داده و کاشت آن در فضاهای سایه و نمناک به این زیبایی و ماندگاری می‌افزاید.
برکه و استخر ماهی نشانه دریا و دریاچه و ماهی نشانه آورنده زندگیست که یکی دیگر از عناصر مهم در باغهای ژاپنی است که به دوشکل بزرگ یا کوچک ساخته می‌شود.
6 . فانوس ژاپنی: فانوس‌ها از جنس سنگ ساخته می‌شوند و برای تامین روشنایی در کنار برکه‌ها و ساختمان‌های اصلی قرار می‌گیرند و باعث زیبایی باغ می‌شوند
از جمله گیاهان بومی‌که در طراحی باغهای ژاپنی استفاده می‌شوند و زیبایی بی نظیری را دارا می‌باشند می‌توان به گونه‌های زیر اشاره کرد.
کاج سیاه ژاپنی، کاج سرخ ژاپنی، آزالیاها و کاملیاها، گونه‌های متعدد بامبو سرخس‌ها و خزه‌ها، گیلاس‌های گلدار، سیب وحشی یا آلو، به ژاپنی، افرای ژاپنی و زنبق
انواع باغهای ژاپنی:
باغ تپه (باغهای بهشتی)
باغ چای
باغهای خشک
باغ تپه‌ها
ساخت این باغها متعلق به دوران هیان (Heian) بین قرن 9 الی 12 می‌باشد و صاحبان این باغها اشراف و ثروتمندان آن دوران بودند. این باغها مجموعه ای از چند ساختمان در مجاورت استخری بزرگ می‌باشد. امروزه تنها اطلاعات باقی مانده براساس نقاشی‌های به جای مانده و اسناد مکتوب از آن دوران می‌باشد. باغهای تپه ای از ترکیب عناصر طبیعی و دست ساز مانند پل و معبد ساخته شده اند.
یکی دیگر از انواع باغ تپه، باغ بهشت است. باغ بهشت در معابد بودا و برپایه اعتقادات جدید شکل گرفت. این باغها جهت نشان دادن سرزمینی پاک بر روی زمین ساخته شدند. هدف از طراحی و ایجاد این باغها خلق فضایی آرامش بخش و امید دهنده و پناهگاهی برای انسان خسته از زندگی روزمره بوده است. در این باغها فضایی در ایوان در نظر گرفته می‌شد تا افراد بتوانند ضمن استراحت از مناظر زیبای باغ لذت ببرند. گیاهان موجود در باغ به طور طبیعی رشد کرده و عناصری مانند فانوس سنگی، حوض سنگی و را ههای سنگی نیز در ساخت این نوع باغ مورد استفاده قرار می‌گرفت. طراحان باغ بهشت به آرامش و آسودگی توجه بسیاری داشتند.
باغهای خشک
باغهای خشک با الهام از طبیعت و تفکرات آیین ذن در ایجاد فضا ساخته شده است. در چیدمان و طراحی این باغها رستگاری، اعتماد به نفس، فداکاری و نظم و انضباط فلسفه ذن نمایش داده شده است. آبشار سنگی بخشی از اجزا سازنده این نوع باغها محسوب می‌شود.
باغهای سنگی یکی از انواع باغهای خشک بوده و تقریباً هیچگونه گل و گیاهی در آن موجود نمی‌باشد. این نوع باغها به گونه ای ساخته شده اند که فضای کیهانی را به نمایش می‌گذارد.
باغهای چای:
باغهای چای، فضاهای کوچکی بودند که به عنوان محلی برای توقف کوتاه و موقتی برای اجرای مراسم چای مورد استفاده قرار می‌گرفتند. در باغهای چای خانه‌های کوچک و ساده با نمایی هماهنگ با فضای طبیعی باغ ساخته می‌شدند. افراد پس از عبور از راهی سنگ فرش در چشمه‌های آب طبیعی دست‌ها را شسته و از درگاهی کوتاهی داخل فضایی ساده می‌شدند که اغلب به صورت چهارگوش و اندازه آن برای ایجاد احساس صمیمیت مناسب بود. فانوس سنگی، حوض آب کاسه ای شکل، ساقه بامبو که آب از میان آن جریان دارد، مسیر سنگ چین از اجزا تشکیل دهنده این نوع باغها هستند.
پس از آنکه سایر اقشار جامعه نیز مانند طبقه اشراف از مزایای باغ چای بهره مند شدند تغییراتی در باغهای چای به وجود آمد. این تغییرات سبب شد تا طرح‌های کوچکتر و طراحی‌های ساده تر با سلیقه‌های شخصی نیز مورد توجه قرار گرفته و در طراحی این نوع باغها مصالح و ایده‌های نو استفاده شود.
ارتباط بین باغ چینی و ژاپنی:
باغهای ژاپنی از نظر معنایی، مبانی فلسفی و نمادین، ریشه در فرهنگ چین باستان دارد اما در منابع موجود به باغهای ژاپنی معروف هستند که با گذشت زمان در فرهنگ ژاپن راه پیدا کرده و در آنجا بومی‌شده و به مرور توسعه یافته اند.
در بین این دو سبک تفاوت‌ها و شباهت‌های زیادی وجود دارد. به طورمثال: در طراحی چینی باغ را می‌توان از داخل باغ تماشا کرد اما در سبک ژاپنی باغ از داخل خانه دیده می‌شود.
وجود تپه و استخر در هر دو سبک نماینده نمادین کوهستان و رودخانه در طبیعت می‌باشند. در سبک چینی منظره‌ها واقعی ودر سبک ژاپنی منظره‌ها واقعی یا نمادین می‌باشند. مثلاً در باغهای ذن ژاپنی ماسه پهن شده تداعی امواج دریاست. در باغهای چینی گلها به صورت طبیعی نگهداری می‌شوند در حالی که در روش ژاپنی درختان را به شکل کوه هرس و آرایش می‌کنند. در استفاده از سنگهای صخره ای هم دو دیدگاه متفاوت وجود دارد. در سبک چینی استفاده از سنگ در جایی از باغ صورت می‌گیرد که نیاز باشد. مثلاً به عنوان مواد اولیه در مسیرهای دسترسی و پیاده روها در حالی که در سبک ژاپنی عمدتاً به عنوان جزئی از باغ می‌باشد.
هر دو سبک ریشه در طبیعت دارند. برداشت مذهبی و معنوی از عناصر تشکیل دهنده طبیعت باعث شده است که آنها را به صورت نمادین در باغ سازی مورد توجه قرار دهند.
مبانی باغهای ژاپنی
۱. باغهای ژاپنی ریشه در برداشت مذهبی از طبیعت دارد و تمامی‌عناصر تشکیل دارای نقشی نمادین می‌باشد. این سبک را نباید سبک طبیعی باغ سازی دانست. در سبک طبیعی سعی می‌شود که باغ ساخته شده به دست انسان کارکردی شبیه یک باغ طبیعی را داشته باشد، در حالی که سبک ژاپنی برداشت معنوی و نمادین از طبیعت را در باغ سازی مد نظر قرار می‌دهند.
۲.هارمونی و هماهنگی در باغ سازی از ویژگی‌های برجسته باغهای ژاپنی است. هیچ یک از اجزا نباید به صورت مشخص و متفاوت از سایر اجزا باشند و تمامی‌اجزا موقعیت مکانی و ویژگی یکسانی در طراحی دارند.
۳. باغ ژاپنی تصویری زیبا و خیال گونه از طبیعت است. به عنوان مثال یک راه عبور کوتاه در درون باغ تداعی کننده جاده ای زیبا در دل طبیعت است.
۴. در باغ ژاپنی از یک تکه سنگ کوچک به عنوان نمادی از کوهستان و از یک جوی آب به عنوان نمادی از رودخانه استفاده می‌شود.
مشاوره تخصصی رایگان