آبنما

مهمترین و زیباترین عنصر معماری در طرح باغ ایرانی آبنما است. آبنما که مایع زندگی جوشان درونش (آب) شادی و آرامش بیننده را به همراه دارد، همزمان شور و هیجان خاصی در او القا می‌کند. در زندگی خشن شهری که ساختمان‌های بلند و خیابانهایش انسان را احاطه کرده است، آب نما تنها جلوه زیبایی و هنر، بهترین پناه روح خسته و آرامش طلب آدمی‌است.

امروزه که بتن و آهن و بافت‌های سخت جای پوشش‌های سبز و عناصر طبیعی را گرفته است با بکارگیری عناصری که بافتی نرم دارند، می‌توان بخشی از آرامش گمشده روح آدمی‌را بدان باز گرداند. حرکت و موسیقی آب نه تنها آرامش بخش است، بلکه جلوه خاصی به پوشش فضای سبز اطراف خود هر چند اندک می‌دهد. لذا طراحی و اجرای آبنما در هر فضا و مکانی بیش از پیش لازم و ضروری است.

طراحی آبنما

طراحی آبنما بسته به محیط اطرافش انجام می‌گیرد. آبنماها همیشه در دوره‌های مختلف باستان، با نماد خاصی مزین می‌شدند. به عنوان مثال در زمان رم باستان آنها را با مجسمه‌هایی سنگی یا برنزی یا اشکال حیوانات یا قهرمانان عصر خود تزئین می‌کردند که نمادی از قدرت و دلاوری آنها بوده است.
لویی چهاردهم در باغ ورسای نمونه‌هایی خاصی از ابنما را ارائه نمود که نماد قدرت خود بر طبیعت بود. در محیط‌های آرام و بی سر و صدا ایجاد چشمه و جویبار و در محیط‌های پر ازدحام و شلوغ، ساخت آبنما بصورت آبشار و فواره‌های بزرگ انجام می‌شود .

اجرای آبنما تقریبا در تمامی‌مکانها میسر است. با وجود متریال‌های متنوع آب بند کننده، کوچکترین محدودیتی در محل اجرا وجود ندارد. از متداول ترین فضاهای باز در اجرا, را می‌توان به روف گاردن   و حیاط ساختمان‌ها و از فضا‌های بسته می‌توان پاسیو‌ها و لابی مجتمع‌ها اشاره کرد.
آبنما بر حسب خصوصیات محل ,شکل و نوع و اندازه آن متغییر می‌باشد. به عبارت دیگر اگر اندازه طول آب نما بیشتر از عرض ان باشد آبنما کشیده و بزرگتر جلوه می‌نماید و اگر هر اندازه عرض بیشتر و نزدیک به طول گردد آب نما کوچک و فشرده بنظر می‌رسد.

ساخت آبنما خانگی

ساخت آبنما نکاتی دارد که باید مدنظر قرار داد. صدای آب، ایجاد فضایی خنک، انعکاس، آرامش و تحرک است. نکته بارز و مهم برای شروع ساخت آبنما در نظر گرفتن مساحت محیطی است که قرار است آبنما در آن احداث شود. مثلاً در شهرهای بزرگی مانند تهران بهتر است به طور تقریبی 25% از مساحت فضای سبز مورد نظر به ساخت آبنماها اختصاص داده شود. همچنین توجه به شرایط محیط مورد نظر، مکان نگاری و نقشه کشی محل و بررسی شرایط فرهنگی، اجتماعی و حتی سنجش گروه سنی کاربران محلی از نکات مهم هستند. ایزولاسیون ابنما، ساختار مکانیکی آبنما، آرماتور بندی و شیب مناسب در کنار عوامل دیگر همگی از مراحل ساخت یک آبنما می‌باشد.

ساخت آبنما در خانه کار چندان سختی نیست و با چند وسیله ساده، می‌توان یک آبنمای خانگی درست کرد. ساخت آبنما خانگی می‌تواند با هدف تامین رطوبت برای گیاهان آپارتمانی باشد. آبنماهای خانگی معمولا کوچک هستند و به عایق بندی خاصی نیاز ندارند. این نوع آبنماها فضای کمی‌می‌گیرند. وسایلی در بازار وجود دارند که ساخت یک آبنما در خانه را آسان می‌کنند. برای مثال پمپ‌های کوچکی که در ایجاد گردش آب نقش مهمی‌را ایفا می­ کنند، به راحتی قابل خریداری هستند.

آبنما در لابی

با توجه به اینکه لابی در ورودی ساختمان قرار گرفته است و عبور و مرور زیادی در آن صورت می‌گیرد، توجه به زیباسازی این محیط ضروری به نظر می‌رسد. یکی از کارهایی که برای زیباسازی لابی می‌توان از آن کمک گرفت، طراحی و اجرای آبنما در لابی است. آبنما لابی به تلطیف محیط کمک می‌کند و رطوبت مورد نیاز گیاهان آپارتمانی موجود در لابی را نیز تامین خواهد کرد. آبنما لابی باید متناسب با سبک معماری ساختمان طراحی و اجرا شود ولی با توجه به فضای کم، معمولا از آبنماهای مدرن در لابی بهره گرفته می‌شود.

آبنما در ایران و نقش آن در فرهنگ ایرانی

از دیرباز آب به عنوان عنصری حیاتی برای همه موجودات زنده از اهمیت خاصی برخوردار بوده است. در کشور ایران به این دلیل که چون این کشور جزو سرزمین‌های کم آب شناخته شده و می‌شود همواره اهمیت و ارزش بیشتری داشته است.
آب یکی از مقدس‌ترین عناصر طبیعی نزد ایرانیان باستان به شمار می‌رفته است.به لحاظ معنوی نیز همواره مورد توجه نیاکان ما بوده و این امر تا به امروز نیز مورد توجه واقع شده است. آب همیشه نوید بخش روشنایی و پاکی بوده و از جنبه‌های روحی, روانی نیز تاثیر گذار است .

آبنما با ایجاد چشم‌اندازی زیبا و دل‌انگیز همراه با آوای خوش فراز و فرود مایع زندگی انسان (آب) می‌توانند در یک لحظه تمام رفتارهای بد روانی را از دل و جان زدوده و بجای آن سرخوشی, شور, هیجان و آرامش را جایگزین خشم, نگرانی و دلواپسی نماید. درخشندگی، لطافت، پاکیزگی، حیات، تحرک، سکوت و آرامش و در جریان بودن، همگی مشخصات آب است. به همین خاطر است که انسان در طول تاریخ خود همواره با آب عجین بوده و در محل زندگی خویش و ساخت محل سکونت خود همواره از آب به شکل‌های مختلفی بهره برده است.
ابنما در ایران نیز یکی از قدیمی‌ترین اجزای معماری بوده و امروزه نیز به شیوه ای مدرن و بروز مورد استفاده می‌گیرد.در گذشته ای دور این عنصر زیبای معماری فقط در باغ‌ها  و میدان‌های کوچک و بزرگ شهرها مورد استفاده قرار می‌گرفته است. اما به مرور زمان و پیشرفت جوامع بشری جزو جدایی ناپذیر زندگی بشری شده و در همه جا از جمله منازل، رستورانها، پارکها، فضای سبز، محوطه سازی های مختلف، روف گاردن‌ها و هتل و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آبنما و ایزولاسیون آن

ایزوگام و قیرگونی یکی از مهمترین مراحل در ساخت آب نما می‌باشد که باعث جلوگیری از نفوذ و سرایت آب و رطوبت می‌شود. انعطاف پذیری یکی از مزیت‌های ایزوگام و قیرگونی است که یک عایق بندی مناسب برای کف آبنما می‌باشد.

آبنما و سیستم مکانیکی آن

پمپها با قدرت متفاوت و لوله‌ها با قطرها و اندازه‌های متنوع، نازلها و سیستم‌های پنوماتیک در کنار هم باعث تشکیل یک ساختار مکانیک سیال شده که برای عملکردی دقیق تر نیاز به طراحی و مهندسی دقیق دارد. استفاده از پمپ‌های مختلف برای ایجاد فشار نرمال آب، لوله کشی در قسمت‌های مختلف تاثیر زیادی در ساختار و عملکرد بهتر رقص و حرکت فواره‌ها دارد که از اهمیت بسزایی برخوردار است.مخازن مورد نیاز برای آب مورد نیاز آبنما، والورهای فرمان پذیر که میزان خروجی آنها با سیگنال‌های الکتریکی و سرعت بالایی قابل کنترل هستند، همه اجزای مکانیکی تشکیل دهنده آبنما می‌باشند.
برای آماده سازی آبنما جهت عایق کاری این نکته قابل ذکر است که آبنماها دارای سیکل آب بسته ای هستند و آب مصرفی آنها در حد تبخیر است به همین خاطر می‌توان با استفاده از مسیر حرکت آب و گذاشتن لوله‌های مکش و ریزش آن در ارتفاع و محل استقرار پمپها در انتهای آب، بستر و کف آنرا برای عایق کاری محیا کرد.
توجه به کف و ایجاد بستر مناسب در مقیاس کوچک تر که با یک عایق کاری از چسبها و همچنین در مقیاس بزرگتر با استفاده از لایه‌های پوششی مناسب با بهره گیری از بتن آرماتورها را مخفی کرده و با یک طراحی مناسب، آب نما را پوشش داده و آن را تزیین کرد و باید توجه داشت که زیبایی و جلوه آن با پرداختن به عنصر منظر سازی در بستری که قرار گرفته است می‌باشد.

شیب مناسب آبنما

شیب بندی آبنما جدا از لایه‌های ایزولاسیون و آب بندی و نیز مقاوم سازی آبنما نیست و هر کدام از این موارد با هم کاملا مرتبط بوده  و بستر ساز لایه بعدی خود می‌باشند; و در آخر بسته به نوع آبنما سنگ‌های مخصوص را با توجه به طرح، داخل آبنما چیده و خالق محیطی زیبا و باشکوه شده و محیطی دلنشین رو برای بینندگان فراهم می‌آورد.
بطور کلی بر اساس برند ساخت، ساخت آبنما دو دسته ابنما سنگ طبیعی و آبنما سنگ ساختمانی تقسیم بندی می‌شود که هر یک انواع مختلفی چون ابنمای دیوار خیس، آبنما میدانی و فواره ای در بخش سنگ ساختمانی و آبنمای سنگ آتشفشانی، سنگ مالون، سنگ لاشه، قلوه سنگی و طرح سنگ مصنوعی  در بخش آبنما سنگ طبیعی تقسیم بندی می‌شوند .

پیشنهاد می‌کنم مقاله انواع آبنما را هم بخوانید.

آبنما پرده ای

آبنما پرده ای عملکردی بدین صورت دارد که یک لوله که دارای روزنه‌های زیادی است به صورت افقی بر روی یک یا دو پایه که با فاصله به صورت عمودی می‌باشند قرار می‌گیرد و به وسیله پمپ آبی که در قسمت پشت یا زیر آن تعبیه شده است باعث می‌شود تا آب با فشار زیادی وارد آبنما پرده ای شده و پرده ای زیبا از جنس آب را به نمایش گذارد. این نوع آب نما شور و نشاط را به بیننده القا می‌کند. آبنما شیشه ای جایگزین مناسبی برای آبنما پرده ای بوده و هر کدام زیبایی خاص خود را دارد.

آبنما دیواری

آبنما دیواری یا دیوار خیس با استفاده از دیواری مصنوعی ساخته می‌شود که روی این دیوار حفره‌هایی با ظاهری طبیعی برای خروج آب تعبیه شده است در قسمت پایین این نوع آب نما محلی برای ریزش آب وجود دارد.
آبنما دیواری ممکن است به صورت اب نمای دیواری پرده ای ساخته شود. در این صورت وقتی دیوار و حفره‌های خروجی آب را ایجاد کردیم آب خروجی را به صورت پر فشار به مقدار یکسان از حفره‌ها خارج کرده که با این روش پرده ای زیبا از آب برای بینندگان نمایان می‌شود. در این مدل ابنما (دیواری پرده ای) نسبت به آبنما دیواری مساحت بیشتری برای انجام کار لازم است.

آبنما سنگ طبیعی

همانطور که از نامش پیداست، این آب نما از سنگ‌های طبیعی و دست نخورده موجود در طبیعت ساخته می‌شود.
هدف از ساخت این مدل، القای طبیعت بکر و دست نخورده به صورت مصنوعی در یک محوطه می‌باشد.
روش ساخت این ابنما یا fountain دقیقا به صورت همیشگی است.
ساخت حوضچه جمع آوری آب، ایزولاسیون، لوله کشی و تمهیدات شستشو و دفع آب دقیقا می‌بایست اجرا شود و تنها فرق آن استفاده از سنگ‌های شکسته کوهی در پوسته خارجی آن است .
هر چند که باید در این مدل از ابنما،  دو مورد بسیار مهم مورد توجه قرار گیرد; اول بحث وزن آن است که به دلیل نوع متریال آن بسیار سنگین است و دوم بحث پاشش آب آن است که کنترل آن به مراتب سخت تر از نوع آبنمای سنگ ساختمانی است.

از انواع سنگ‌های طبیعی مرسوم جهت استفاده در این نوع از آبنما‌ها سنگ مالون، قروه ، اشه، سنگ آتشفشانی و قلوه سنگ رود خانه ای را می‌توان نام برد. همچنین ابنما طرح سنگی که با سیمان و رابیتس ساخته می‌شود نیز جزو همین دسته می‌باشد.

آبنمای مدرن

آبنمای مدرن، یکی از انواع آبنما محسوب می‌شود که در سال‌های اخیر به دلیل گرایش افراد به نمای مدرن، بخصوص در طراحی ویلای مدرن و به طور کلی سبک معماری مدرن، مورد توجه قرار گرفته است. آبنما  مدرن فارغ از نوع ساخت و معماری، در واقع حرکت آب به شکل هدایت شده و هوشمندانه است. طراحی آبنمای مدرن می‌تواند به صورت موزیکال، هوشمند، شیشه ای، حبابی، فواره ای باشد که با توجه به سلیقه افراد و در نظر گرفتن محدودیتها، یکی از انواع این آبنماها، طراحی و اجرا خواهد شد.

ویژگیها و خصوصیات آبنمای مدرن چیست؟

امروزه بسیاری از افراد تمایل دارند که در محیط زندگی، محل کار یا کسب و کار خود، تغییراتی ایجاد کنند تا ساعاتی که در آن محیط  پشت سر گذاشته می‌شود، بتواند حس خوشایندی را ایجاد کند. یکی از کارهایی که در این رابطه بسیار مورد توجه افراد مختلف قرار گرفته، طراحی و اجرای آب نما به حساب می‌آید. ابنما به هر شکلی که باشد می‌تواند حس خوشایند بودن در کنار آب و طبیعت را برای افراد تداعی کند. البته نباید این مسئله را از یاد برد که طراحی آبنما و اجرای آبنما از اصول خاصی پیروی می‌کند. از همین روی نقش طراحان منظر و معماران، در این میان دو صد چندان می‌شود. به ویژه در شرایطی که طراحی آبنما مدرن مطرح باشد.

مصالح ساختمانی آبنمای مدرن

پس از اینکه طراحی آبنمای مدرن انجام شد، نوبت به اجرای آبنمای مدرن می‌رسد که در این مرحله انتخاب درست مصالح، مسئله بسیار مهمی‌محسوب می‌شود. نوع ساخت و معماری آبنمای مدرن می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد که می‌توان به سنگ ساختمانی و بتن اکسپوز اشاره کرد.

نورپردازی آبنما حائز اهمیت است

به غیر از مصالح ساختمانی، یکی از مواردی که در طراحی آبنمای مدرن و در اجرای آبنمای مدرن نباید از نظر دور بماند، نورپردازی آبنما است. عدم توجه به نورپردازی خوب، باعث می‌شود که طراحی و اجرا هر چقدر هم که خوب باشد، باز هم آب نما چندان به چشم نیاید.

مزایای داشتن آبنما در محوطه سازی ویلا

آبنما به علت وجود قطرات آب و ظرفیت گرمایی بالای آن باعث می‌شود، گرمای محیط جذب شود و دما کاهش پیدا کرده و خنک شود. همچنین بخار آب تولید شده از آبنما باعث می‌شود تا مانند یک فیلتر ذرات گرد و غبار هوا به این بخارات جذب شده و هوا تصفیه شود و موجب برقراری یک رطوبت نسبی در اطراف آبنما شود.
معمولا آبنما صخره ای یا باغی وابسته به طرح و متریال به کار رفته در ساخت آن، قیمتی مناسب و معقول دارند و شما می‌توانید با صرف یک هزینه معمولی تغییری بزرگ و چشم نواز در محوطه سازی باغ ویلا خود داشته باشید.
همچنین این قیمت کم باعث می‌شود تا هزینه‌های تعمیرات و نگهداری آبنما‌ها زیاد نباشد و حتی اگر پس چند سال تصمیم به تعویض و جایگزینی آبنما داشته باشید باز هم به لحاظ مالی به صرفه خواهد بود.

در نهایت باید بگوییم که هیچ محدودیت و چهار چوب خاصی برای اجرای آبنما در محل دلخواه شما وجود ندارد تنها رعایت اصول کلی لازم است تا نتیجه کار ثمر بخش و همچنین عمر مفید آبنمای شما افزایش یابد.
آب نماها می‌توانند به صورت ترکیبی با استخرها و باغچه‌ها، یا به صورت مستقل اجرا شوند.

تجهیزات آب نما

برای نصب و راه اندازی آبنما تجهیزات مختلفی نیاز است. آبنما بستگی به محدودیت مکان و نوع آن ساخته می‌شود. آب نما انواع مختلفی دارد که هر کدام از آنها را در مکانهای مختلفی می‌توان بنا کرد. مکانهای نصب و اجرای آن بصورت کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند:

•  آبنما داخلی یا آبنما داخل منزل: بیشتر در داخل ساختمانها و دکوراسیون داخلی منازل و ادارات و مراکز درمانی و… مورد استفاده قرار می‌گیرد که بیشتر این نوع نیاز به فضای کمتری نسبت به نوع خارجی آن دارد; و در برخی موارد بصورت پیش ساخته می‌توان به راحتی در هر مکانی از دکوراسیون
• خود آنرا قرار داد.
•  ابنما خارجی: این نوع آبنما اصولا به فضای بیشتری برای اجرای آن نیاز است و در ابعاد بزرگتری ساخته می‌شود. همانطور که از نام آبنماهای خارجی پیداست، برای فضای باز و محوطه‌ها مناسب هستند، بعنوان مثال در مراکز تفریحی، پارک‌ها، مراکز تجاری، انواع محیط‌های باز و همچنین در مواردی هم در فضای سبز باغ ویلا، کاربرد دارند.

قیمت آبنما

اگر شما هم قصد دارید که در رستوران، اداره یا منزل مسکونی خود از یک آب نمای زیبا استفاده کنید; باید این نکته را مدنظر قرار دهید که در محاسبه قیمت آبنما، عناصری مانند کیفیت و برند تجهیزات بکار رفته در آبنما نظیر پمپ آن، چراغ و نور پردازی و تجهیزات مربوطه، ایزولاسیون آن، سنگ یا چوب یا استیل یا شیشه بکار رفته و حتی ابعاد آن، در قیمت آبنما  تاثیرگذار است.

فواره‌ها

فواره نوع دیگر خروج آب از منبع است، اگر حجم نسبتاً زیادی از آب با فشار زیاد از سوراخ نسبتاً کوچکی عبور کند سرعت جریان آب زیاد خواهد شد. چنین جریانی می‌تواند موقتاً برکشش جاذبه زمین فائق آید و در نتیجه به شکل عمودی و با سرعت زیاد و بصورت نازک برخلاف نیروی جاذبه به بالا پرتاب شده سپس سرعت آن کاهش یافته و دو باره به پایین فرو ریزد.
فواره‌ها برای جلب توجه به نقاط کا نونی و خاص که به دلایلی متضمن مفاهیمی‌هستند بسیار موثرند. گاهی اوقات در محل برخورد محورهای دید قرار می‌گیرند. فواره چون بر حرکت و انرژی تاکید دارد زمینه آن باید ساکت و آرام باشد تا بر اثر تضاد حالت تاکید کنندگی بیشتری به خود بگیرد و اصولاً تاثیر بصری آنها در زمینه‌های پر حرکت بعلت رقابت با زمینه کم است. بر حسب موقعیت و امکانات می‌توان از انواع فواره‌ها استفاده کرد.

بنابراین برای خرید یا طراحی و ساخت یک آبنما در محل موردنظر خود، علاوه بر بررسی قیمت دقیق و به روز آبنما، می‌توانید از متخصصین شرکت‌ ویرا طرح اسپرلوس، برای طراحی آن در محل مورد نظرتان کمک بگیرید.