نگهداری فضای سبز و حفظ و نگهداری آن بر سه اصل استوار است: آبیاری گیاهان، کود دهی مناسب و بجا، اصول هرس کردن درختان و گیاهان و تربیت درختان. فضای سبز در طراحی ویلا نقش پررنگ و مهمی‌ایفا میکند، زیرا یک ویلا باید هم به لحاظ ساختار و معماری و هم به لحاظ پوشش گیاهی اطراف و پیرامون غنی و زیبا باشد. نکته مهم در داشتن یک فضای سبز، پس از طراحی و اجرا، نگهداری و حفظ فضای سبز به جهت ماندگاری بالای گیاهان است. برای مثال زیبایی و طراوت در حیاط باغ ویلا شما وابسته به داشتن یک پوشش گیاهی سرسبز میباشد که این امر ابتدا با ایجاد فضای سبز و دوم با نگهداری و حفاظت صحیح از فضای سبز آن است تا در همه فصول سال با گیاهانی همیشه سبز جلوه بصری حیاط ویلا شما را تامین کند.
آبیاری فضای سبز
با در نظر گرفتن شرایط آب و هوایی و تعیین محدوده ای که فضای سبز در آن قرار دارد میتوان میزان آب مورد نیاز درختان و گیاهان را تعیین کرد. بطور مثال در مناطقی که میزان بارندگی سالیانه کمتر از 700 میلی لیتر باشد، فضای سبز این منطقه در دوران کم آبی و فصول خشک سال نیاز به آبیاری دارد.
روش‌های آبیاری فضاهای سبز شهری
- روش بارانی
- روش کرتی یا غرقابی
- روش قطره ای،روش نشتی
کود دهی گیاهان فضای سبز
ترکیب شیمیایی و درصد خلوص کودهای مختلف حاوی عناصرمتفاوتند. این تفاوتها در مورد مصرف، نحوه پخش، زمان کود دهی و اثر بخشی کودها تاثیر بسیار مهمی‌دارند. بنابراین شناخت کافی از انواع کودهای شیمیایی قبل از انتخاب و یا مصرف آنها ضرورت دارد.
ازت، فسفر، پتاس، کلسیم، منیزیم، گوگرد و غیره جملگی کودهای شیمیایی هستند که در مواقع لزوم میتوان به مقدار اندک از آنها استفاده کرد. دسته دیگری از کودها که بیشتر به عنوان مکمل غذایی در گیاهان شناخته شده و مواد غذایی درجه دوم محسوب می‌شوند و فقط در زمانهایی که کمبود آن در بین گیاهان در فضای سبز احساس شد باید مورد استفاده قرار گیرد عبارتند از آهن، روی، منگنز و غیره.
نوع دیگری از کودهای مورد استفاده برای گیاهان و علفها و سایر نباتات در فضاهای سبز شهری کودهای حیوانی هستند که دارای ارزش غذایی چندانی نبوده و بیشتر به خاطر بهبود خواص فیزیکی خاک و بالا بردن قدرت نگهداری آب مورد مصرف قرار می‌گیرند.
اصول هرس کردن گیاهان و درختان در فضاهای سبز شهری و دلایل و فواید
هرس به طور کلی علم و هنر قطع کامل یا جزیی اندام‌های مختلف گیاه میباشد که باعث تنظیم و کنترل رشد، گلدهی و میوه دهی می‌گردد.
هرس پاکسازی زمستانه گیاهان
این هرس با هدف نگهداری اندازه درخت در حد مطلوب و جلوگیری از رشد بیش از حد و تراکم بالای شاخهها با اهداف زیر صورت می‌پذیرد:
• حذف شاخه‌های خشکیده، بیمار، ضعیف و شکسته
• حذف شاخه‌های مزاحم که میتواند برای عابرین مشکل ساز باشد.
• حذف شاخه‌های روی هم افتاده بدلیل سنگینی و شاخه‌های خمیده.
• خلوت کردن قسمت داخلی درخت برای جذب بهتر نور و رفت و آمد هوا در لابه لای شاخهها.
• تحریک گلدهی در گیاهان و درختان و درختچه‌ها.
• کمک به ایجاد شادابی و جوان سازی درختان و درختچه‌ها.
هنگام هرس توجه به نکات زیر ضروری میباشد
• به همراه داشتن لوازم و وسایل هرس که شامل قیچی باغبانی، اره دستی، اره تلسکوپی، شمشادزن دستی، شمشادزن موتوری و نیز انواع کلایمر یا بالابرها، چسب پیوند و غیره از موارد اصلی نگهداری فای سبز میباشد.
• داشتن ابزار مناسب برای ایجاد سطح برشی صاف و یکنواخت.
• توجه به پاکی و تمیزی وسایل هرس قبل و بعد از انجام کار.
• حذف کامل شاخه‌های فرعی و صاف نمودن آن و توجه به ساقه‌ها و شاخه‌های باقیمانده.
• استفاده از چسب باغبانی برای پوشش، بعد از هرس و بریدن شاخه‌هایی که قطر آن بیشتر از 5 سانتیمتر باشد.
قطع شاخه‌های قطور با سه برش
1 . برش اول از زیر شاخه به فاصله حدود 15 سانتیمتر از شاخه اصلی به طوریکه 3/1 قطر شاخه قطع گردد.
2 . برش دوم از روی شاخه به فاصله 25-22 سانتیمتر از شاخه اصلی.
3 . برش سوم از محل collar (برجستگی انتهای شاخه دارای قطرکمتر) بطوریکه شاخه به طور کامل از شاخه اصلی جدا شود.
در صورتی که محل collar مشخص نباشد برای تعیین محل قطع، ابتدا یک خط فرضی موازی با تنه در نظرگرفته و با در نظر گرفتن زاویه این خط فرضی با ridge (برجستگی بین دو شاخه)، خط فرضی دوم با زاویه برابر بر روی شاخه ای که قرار است قطع گردد در نظر گرفته می‌شود که محل قطع میباشد.
زمان هرس درختان و درختچه‌های زینتی فضای سبزشهری
• هرس زمستانه (هرس سیاه)
بهترین زمان انجام این نوع هرس زمانی است که گیاه تمام برگ و بار خود را از دست داده و به اصطلاح در خواب زمستانی قرار دارد. اواخر فصل سرما مناسب ترین زمان برای انجام این کار است.
• هرس تابستانه (هرس سبز)
این نوع هرس را میبایست در فصل رشد انجام داد و قسمت‌هایی از گیاه چون نرک‌ها، پاجوشها و گلها و میوه‌های خشکیده را از گیاه جدا کرد.
هرس و تربیت اولیه نهال
هرس درختان در فضاهای سبز شهری در درجه اول باید توسط فردی متخصص انجام پذیرد چراکه اهمیت ندادن به این مهم میتواند ضربات جبران ناپذیری به درختان و گیاهان در فضاهای سبز شهری وارد کرده و اصلاح آن مستلزم هزینه‌های زیاد و وجود یک کارشناس است تا بتواند طی چند سال درخت آسیب دیده را ترمیم و به حالت اولیه باز گرداند. هرس اینگونه درختان با هرس درختان میوه کاملاً متفاوت میباشد.
تربیت درختان فضای سبز
برای تربیت درختان باید به نکات مهمی‌توجه داشت. با در نظر گرفتن شکل طبیعی درخت لازم است قبلاً در نهالستان هرس و تربیت اولیه بر روی نهال انجام پذیرد، چرا که هرس کردن درختان در[ فضای سبز محوطه ]هدف نیست بلکه وسیله ای است برای تربیت آن. کاشت باید با در نظر گرفتن فرم طبیعی درخت (هرمی، بیضی، کروی و مجنون) و توجه به شکل استفاده از آن در فضای سبز و همچنین توجه به تربیت مناسب و هرس اولیه که بسیار مهم و حیاتی میباشد صورت پذیرد. البته با توجه به امکان آسیب دیدن بازوهای اصلی نهال توسط افراد ناآشنا و دانش آموزان، بهتر است این تربیت در نهالستان انجام شود که برای رسیدن به این هدف لااقل به3 تا 5 سال زمان احتیاج است.
با توجه به مساحت پارکها و بوستان‌ها و نیازهای فضاهای سبز شهری میتوان از وسایل و سازه‌های مختلفی به شرح زیر استفاده کرد:
مبلمان پارک، میز و نیمکت‌ها، تابلوهای راهنمایی، آلاچیق ، سایبان، پایه‌های مخصوص روشنایی، مکان پیک نیک، زباله دان، ورودی وخروجی ابنیه پارک، کتابخانه، نمایشگاه، گالری، آمفی تاتر، آبنما ، کیوسک‌های فروش مجلات، تاسیسات رفاهی، دستشویی، کافه تریا و رستوران، خدمات درمانی و کمک‌های اولیه، تجهیزات خدماتی، موتور خانه، گلخانه، انبار نگهداری وسایل، نهالستان، محل تهیه کود و کمپوست، مکان استراحت مستخدمین پارک، زمین بازی، زمین بازی والیبال، بسکتبال، تنیس، بدمینتون، تنیس رومیزی و غیره
نشانه‌های تجسمی:
مجسمه‌های اساطیر، مشاهیر، بزرگان و شخصیت‌های مورد علاقه جوامع،کتیبه‌ها، سردر‌های ویژه و غیره
وسایل بازی:
وسایل بازی کودکان با در نظر گرفتن شرایط سنی و توجه به آداب و رسوم آن منطقه و فرهنگ بومی‌آنها انتخاب و در فضای سبز آن منطقه طراحی نصب و راه اندازی می‌شود.
طراحی و کاشت درختان و گیاهان فضای سبز شهری:
درختان، درختچه‌ها، پیچ‌های زینتی، گیاهان پوششی و گلهای یکساله و چند ساله غالباً مهمترین عناصر در محوطه سازی و طراحی فضای سبز به شمار می‌روند.
سه عامل اساسی که طراحان فضاهای سبز شهری همواره باید در مورد گیاهان فضای سبز مورد توجه قرار دهند عبارت است از انتخاب گیاه مناسب، بکار گیری آن در فضای مناسب و نگهداری.
بهترین و مناسب ترین گیاهان فضای سبز گیاهانی می‌باشند که بتوانند با حداقل نیاز به نگهداری بیشترین کارایی را داشته باشند. در طراحی توجه به نوع گیاهان و نحوه قرار گرفتن گیاهان نسبت به یکدیگر در جهت رسیدن به یک طرح زیبا وکارا امری ضروری است.
بررسی انواع درختان و درختچه‌ها و گیاهان مناسب فضای سبز با توجه به جنس، نوع، خصوصیات، تنوع رشد و غیره
درختان مقاوم به گرد و خاک: عرعر، زالزالک، ژینکو، چنار، لیلکی امریکایی، ماگنولیا، بیدمجنون، اقاقیا، داغداغان گیاهان جاذب پرنده: یاس وحشی، زیتون، زغال اخته، امین الدوله، پیروکانتا، خاس، اسپیره، یاس خوشه ای انگور زینتی
درختان دارای بافت خشن: عرعر، ماگنولیا، انجیر، خرمالو، نخل زینتی، شاه بلوط هندی درختان دارای بافت نرم: ابریشم، لیلکی، ابریشم مصری، بید
گیاهان معطر: سرو ناز، برگ بو،گل یخ، سنجد، یاس خوشه ای، اقاقیا، نمدار، پائولونیا، ماگنولیا و غیره
گیاهان دارای رشد کم: کریپتومریا، زیتون معمولی، ماگنولیا، برگ بو، انجیر، زالزالک، سوفورا
درختان با رشد سریع: سرو نقره ای، عرعر، دم موشی، زیتون تلخ، چنار، سدروس، افرا سیاه، اقاقیا، پائولونیا، توت امریکایی، لاله، ابریشم
گیاهانی که در زمستان جلوه دارند: بید مرجانی، بید فری، فندق، گیلاس، سوزنی برگان مانند سرو کوهی رونده، سرو سیمین، یاسمن زمستانی، انواع کاجها و سروها، پهن برگان همیشه سبز مانند ماگنولیا تابستانه آکاسیا، گل یخ
درختان برگ قرمز: افرای ژاپنی، افرای چناری برگ قرمز، گوجه گل، فندق، زرشک، انجیلی در پاییز، توری در پاییز و غیره
گیاهان الوان: ارغوان، سیب گل، میموزا، طاووسی، توری، ماگنولیا زمستانه، ماهونیا، پیراکانتا، دوتسیا
درختان مقاوم به سایه: سرخدار، دوگلاس، سکویا، نوئل، ممرز، هدرا، راش، شمشاد خزری
درختان مقاوم به بادهای دریایی و آب شور: کاجها، ایلان، گل ابریشم، زبان گنجشک، توت، صنوبر و سپیدار اقاقیا، گز
گیاهان مقاوم به سرما: سرو نقره ای، کریپتومریا، چینی، به ژاپنی، ابریشم مصری، ماگنولیا
گیاهان مناسب کاشت در شیب‌ها: ار غوان، سنجد و غیره
گیاهان مناسب جهت جلوگیری از فرسایش خاک: توسکا قشلاقی، چنار، بید مجنون، اقاقیا، توت امریکایی، سرو نقره ای
درختان آبدوست: چنار، توسکا، بیدمجنون، درخت لاله وغیره
درختان بادشکن: توت امریکایی، سرو نقره ای، سرو خمره ای، اقاقیا، زالزالک، نمدار، سدروس، گردو
درختان مناسب خاک اهکی: زیتون معمولی، زربین، سروخمره ای، چنار، زبان گنجشک
گیاهان مناسب خاک اسیدی : عرعر، لیلکی امریکایی، توسکا قشلاقی، اقاقیا
گیاهان بومی:از راهکارهای مهم در طراحی فضاهای سبز شهری استفاده از گیاهان بومی‌است چراکه گیاهان بومی‌نه تنها نسبت به گونه‌های دیگر در فضای سبز مقاومت بیشتری در برابر شرایط جوی، خشکسالی، آفات و بیماریها دارند بلکه در کاهش هزینه‌های نگهداری فضای سبز و دیگر عوامل محیطی مانند ایجاد هماهنگی بین گیاهان تازه وارد وگیاهان بومی‌نیز اهمیت دارند.
از نکات دیگر در طراحی توجه به عواملی چون میزان بارش، کاشت موفق، بافت و ساختمان خاک، تغییرات دمایی، پستی و بلندی و غیره میباشد و تنها با اهمیت دادن به این موارد است که میتوان یک فضای سبز زیبا با کارایی بالا با استفاده از گیاهان بومی‌را فراهم آورد.
کنار هم قرار گرفتن گیاهان:در طراحی یک فضای سبز اصولی، زیبا و کارا گیاهان را می‌شود به چهار صورت کشت کرد تکی، خطی، گروهی یا توده ای چهار روش کشت هستند و هر کدام از این مدل‌ها اثر متفاوتی را در بیننده القا میکند.
کاشت تکی یا تأکیدی:در این روش، کاشت تنها یک درخت یا درختچه که دارای ویژگیهای خاص خود مثل نوع عادات و رشد غیر معمول و جالب نسبت به دیگر گیاهان در فضای سبز دارد میتواند نظر بیننده را به خود جلب کرده و استفاده بجا از آن میتواند از یکنواختی و تکرار جلوگیری نماید. اما اگر تعداد زیادی از گیاهان تاکیدی در کنار هم قرارداده شود باعث بهم ریختگی بصری در طراحی می‌شود. ارغوان، ابریشم، باران طلایی، سه رنگ، انواعی از کراتوس‌ها، سدروس‌ها، کاجها، نوئل‌ها، ماگنولیای تابستانه از جمله گلهای تاکیدی هستند که در طراحی فضای سبز از آنها استفاده می‌شود.
به طور کلی گیاهان فضای سبز را از جنبه نوع عملیاتی که برای نگهداری از آنها صورت می‌گیرد میتوان به 4 بخش عمده تقسیم کرد که در زیر به بررسی شاخص‌های کیفی هر یک از این بخش‌ها می‌پردازیم:
1 . چمن: چمن مطلوب دارای خصوصیات زیر است.
• ارتفاع مناسب.
• رنگ یکنواخت.
• شادابی و طراوت
• یک دست بودن بدون وجود هرگونه علف هرز
- درخت و درختچه:درخت و درختچه‌های مطلوب دارای خصوصیات زیر می‌باشند:
• عاری بودن از پاجوشها و تنه جوشها
• عاری بودن پای درختان از علف‌های هرز
• دارا بودن برگها و شاخسارهای با طراوت
• عاری بودن از آفات و امراض
• ایجاد اشکال و فرمهای مختلف توسط هرس
- گلها: باغچه‌های گل مناسب دارای خصوصیات زیر میباشد.
• گلدهی و رشد مناسب
• عاری بودن بستر گلکاری از علف‌های هرز
• عاری بودن از آفات و امراض
• عاری بودن از غوزه‌های گلهای پیر و شاخه‌های پیر
- پرچین‌ها: پرچین خوب دارای خصوصیات زیر میباشد:
الف: رشد مناسب
ب: داشتن ارتفاع مناسب
ج: عاری بودن از علف‌های هرز و آفات و امراض
شناسایی منطقه از موارد مهم در مدیریت و نگهداری پارکها و فضاهای سبز شهری میباشد.
الف. مطالعه و آشنایی با تاریخچه
ب. بررسی وضعیت و آمارگیری
ج. جمع بندی این آمارها با توجه به فاکتورهای موجود
د. نقشه برداری وتعیین شرایط اقلیمی‌آب و خاک و….
با انجام این الویت بندی و تنظیم برنامه فصلی و تبیین یک تقویم زمان بندی شده میتوان کلیه مواردی که باید در طول فصل اعم از نیاز گیاهان، ساختمانها، تاسیسات و…… را برنامه ریزی کرده وهزینه‌های نگهداری و تامین نیازهای فضای سبز را نیز برآورد نمود.
سرعت زاییده دست بشربوده و انسان را از بهرمندی اززیبائی‌های طبیعت محروم می‌سازد برای حداکثر بهره وری از فضای سبز بایستی معابر داخل فضاهای سبز را با پیچ و خم‌های طولانی طراحی نمائیم تا بتوان با کند کردن این سرعت لجام گسیخته از زیبایی‌های طبیعت اطرافمان لذت ببریم.
فضاهای سبزکوچک و پارکهای محله ای با طراحی گلها وگیاهان و همچنین راه اندازی وسایل بازی با در نظر گرفتن مساحت و فرهنگ سازی در جهت استفاده از امکانات آن آرامش را برای اهالی محل به ارمغان آورد. از ویژگیهای یک شهر شاداب و پویا بوجود آمدن نوع خاصی اززندگی اجتماعی است که در آن ارتباطی نزدیک وصمیمی‌بوجود آید و پارکهای محله ای وبوستان‌های کوچک این شرایط را بوجود می آورند .
برقراری ارتباطی صمیمی‌و احساس تعلق خاطراهالی محل به محیط زیست شان دلیل شادابی و زنده بودن پارکهای محله ای و بوستان‌های کوچک بوده که این خود دلیلی است برای مدیران شهری در جهت رسیدگی به امور این مکان‌ها.
پاییز فصل برگ ریزان است فصل برگ‌های رنگارنگ که از درختان پارکها به زمین میریزد وخالق صحنه‌هایی زیبا می‌شود تا آنجا که امکان دارد از جمع آوری آن خودداری کنید تا ساکنین محل هنگام راه رفتن در پارک از صدای خش خش برگها لذت ببرند.
از نکات قابل توجه در پارکهای محلی تعبیه مکانی کنار آن برای جمع آوری برگها جهت تهیه کمپوست است.
جمع آوری سر شاخهها جهت تهیه چیپس و استفاده ار آن بعنوان مالچ برای درختان.
استفاده از کنده درختان و شاخه‌های هرس شده برای ساخت پرچین‌ها و میز و نیمکت.
کاشت پیچکها و گیاهان بالا رونده برای کمک به توسعه فضای سبز عمودی.
دیدگاه خود را بنویسید